Odpowiedzialność członka zarządu za zaległości podatkowe spółki kapitałowej

Z pewnością każdy członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ma świadomość, że pewnego dnia może go czekać obowiązek spłaty jej długów. Tak stanowi bowiem art. 299 Kodeksu spółek handlowych, którzy tworzy odpowiedzialność nierzetelnego reprezentanta tego rodzaju spółki kapitałowej na wypadek jej niewypłacalności oraz bezskuteczności egzekucji z jej majątku. Nie oznacza to jednak, że członkowie zarządu spółki akcyjnej mogą spać spokojnie. W podobnych warunkach i razem z reprezentantami spółek z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiedzą bowiem za zaległości podatkowe korporacji.

Nie tylko podatnik odpowie za zaległości

Jeśli w ustawowo przepisanym terminie podatnik nie uiści należności publiczno-prawnej, powstaje zaległość podatkowa, od której naliczane są odsetki ustawowe za zwłokę.  Kwota ta może podlegać egzekucji prowadzonej przez odpowiednie organy. Ta w pierwszej kolejności kierowana jest do majątku pierwotnie zobowiązanego. Zgodnie jednak z art. 107 §1 Ordynacji podatkowej, W przypadkach i w zakresie przewidzianych w niniejszym rozdziale za zaległości podatkowe podatnika odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem również osoby trzecie.

Za niewypłacalność spółki odpowie jej członek zarządu

Interesująca nas norma zawarta jest w art. 116 §1 tegoż aktu prawnego, który w swojej pierwszej części stanowi, że Za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna. Aby móc pociągnąć reprezentanta spółki kapitałowej (lub spółki kapitałowej w organizacji) do odpowiedzialności, organ podatkowy musi wykazać:

1. istnienie zaległości podatkowej z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienionych w art. 52 oraz art. 52a i powstałych w czasie pełnienia funkcji,
2. istnienie stanu niewypłacalności spółki (obligującego do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości) w czasie sprawowania funkcji przez członka zarządu,
3. bezskuteczność egzekucji z majątku spółki, na przykład za pomocą postanowienia o umorzeniu postępowania komorniczego.

Jeśli powyższe przesłanki zostaną spełnione, członek zarządu ma szansę uwolnić się od odpowiedzialności – wzorem art. 299 KSH – wykazując wystąpienie jednej z przesłanek wyłączających, tj.:

1. złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego albo zatwierdzenia układu,
2. niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości bez jego winy,
3. istnienie mienia spółki, z którego może być prowadzona egzekucja pozwalająca na zaspokojenie zaległości podatkowej w znacznej części.

Warto też odnotować, że W przypadku gdy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji lub spółka akcyjna w organizacji nie posiada zarządu, za zaległości podatkowe spółki odpowiada jej pełnomocnik albo odpowiadają wspólnicy, jeżeli pełnomocnik nie został powołany (art. 116 §3 Ordynacji podatkowej).

Decyzja administracyjna a nie postępowanie cywilne

Jeśli organ podatkowy dojdzie do przekonania o możliwości pociągnięcia członka zarządu do odpowiedzialności, wydaje decyzję podatkową na podstawie art. 108 Ordynacji podatkowej. Co istotne, postępowanie w tym zakresie nie może być wszczęte przed:

1)   upływem terminu płatności ustalonego zobowiązania;
2)   dniem doręczenia decyzji:

a)  określającej wysokość zobowiązania podatkowego,
b)  o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta,
c)  w sprawie zwrotu zaliczki naliczonego podatku od towarów i usług,
d)  określającej wysokość należnych odsetek za zwłokę,
e) określającej wysokość zaległości podatkowej, o której mowa w art. 52 oraz
art. 52a;

3)  dniem wszczęcia postępowania egzekucyjnego – w przypadku, o którym mowa w § 3;

4)  dniem odstąpienia od czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych,   zgodnie z przepisami o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – w przypadku, o którym mowa w § 3a.

Dla własnego spokoju złóż wniosek o ogłoszenie upadłości

Nie tylko więc członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością musi pamiętać o podjęciu odpowiednich działań w przypadku niewypłacalności podmiotu, w którym pełni swoją funkcję. Również reprezentant spółki akcyjnej powinien wystąpić z odpowiednim wnioskiem do sądu upadłościowego w przypadku trudności finansowych przedsiębiorcy. Tylko w ten sposób może być pewny, że w przyszłości uniknie ewentualnej odpowiedzialności za jakiekolwiek zobowiązania spółki, jeśli oczywiście te powstaną i nie będą mogły zostać wyegzekwowane, a brak będzie możliwości wskazania innego majątku pozwalającego dla zaspokojenie zaległości.