Jak sporządzić testament?

Odrzucanie myśli o własnej śmierci nie może dziwić. Nikt też nie jest w stanie się na nią przygotować. Jednak prędzej czy później w każdym budzi się refleksja na temat nieuchronnego końca życia. W takich chwilach myśli się przede wszystkim o dzieciach czy partnerach. W głowie pojawia się obawa nie tylko o ich reakcję na utratę osoby najbliższej, ale również chęć zapewnienia im bezpieczeństwa finansowego. To prowadzi do rozmyślań na temat dziedziczenia. Temat ten kojarzy się zaś przede wszystkim z testamentem, który przecież każdy może sporządzić. Jak to zrobić, aby był on ważny i zabezpieczał interesy spadkodawcy oraz spadkobiercy?

Sporządzenie testamentu nie jest obligatoryjne

Jeśli się tego nie zrobi, dochodzi do dziedziczenia ustawowego. Cały majątek spadkowy otrzymają w takiej sytuacji – w pierwszej kolejności – zstępni (dzieci, wnukowie) oraz małżonek. W ich braku do spadku powołani zostaną wstępni oraz rodzeństwo. W dalszej kolejności majątek mogą przejąć dziadkowie zmarłego czy jego pasierbowie.

Ostatecznie – przy braku krewnych – spadek obejmuje gmina. Jeśli spadkodawca nie zamierza modyfikować tej kolejności czy też nie planuje przekazać konkretnego przedmiotu określonej osobie, testament jedynie potwierdzi zapisy ustawowe. W przeciwnym razie zdecydowanie warto pomyśleć o jego sporządzeniu.

Zdolność testowania

Nie każdy może wyrazić swoją wolę w zakresie dziedziczenia. Prawo do sporządzenia testamentu przysługuje jedynie osobie mającej pełną zdolność do czynności prawnej – pełnoletniemu, który nie został ubezwłasnowolniony, chociażby częściowo.

Nie wchodzi w grę również sporządzenie testamentu przez pełnomocnika ani przedstawiciela ustawowego.

Ponadto, testament zostanie uznany za nieważny, jeśli sporządzono go:

• w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;
• pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;
• pod wpływem groźby.

Aby utrzymać pewność obrotu prawnego, ustawodawca zdecydował, że na nieważność testamentu powołać można się jedynie w ciągu 3 lat od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o wystąpieniu którejś z powyższych przyczyn. W żadnym razie nie może to natomiast nastąpić po upływie 10 lat od otwarcia spadku, czyli od śmierci spadkodawcy.

Zwykłe formy testamentu

Rodzajów testamentów jest kilka. O wszystkich mowa jest w kodeksie cywilnym (dalej „k.c.”). Pierwszą grupę stanowią tzw. testamenty zwykłe. Zaliczamy do nich:

• testament własnoręczny (holograficzny),
• testament notarialny,
• testament allograficzny,
• testament własnoręczny.

Najbardziej podstawowym i najczęściej występującym w praktyce typem testamentu jest testament własnoręczny.

Walczymy o sprawiedliwe odszkodowania dla naszych klientów, działając z determinacją i profesjonalizmem.

Formę tę może wybrać każdy mający zdolność testowania. Warunkiem ważności dokumentu jest tutaj sporządzenie go pismem ręcznym i zwieńczenie podpisem pozwalającym na jednoznaczną identyfikację testatora (podpis nieczytelny nie jest dopuszczalny). Napisanie testamentu na komputerze nie jest więc dopuszczalne, nawet jeśli podpis będzie własnoręczny.

Testament holograficzny

Nie można też podyktować treści testamentu holograficznego innej osobie. Forma ta nie będzie więc właściwa dla tych, którzy ze względu na stan zdrowia czy niepełnosprawność nie potrafią wyrazić swojej woli za pomocą pisma ręcznego.

Ponadto, testament własnoręczny powinien być opatrzony datą. Nie zawsze jest to jednak warunek jego ważności. Zgodnie bowiem z art. 949 §2 k.c.:

„brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.”.

Testament może być sporządzony w dowolnym języku, również sztucznym, lecz możliwym do przetłumaczenia (np. esperanto).

Wątpliwości budzi natomiast możliwość skorzystania z alfabetu Braille’a, gdyż w praktyce jest to jedynie sposób kodowania tekstu, upodabniający go do wydruku komputerowego. Również przeważająca część ekspertów wyklucza możliwość sporządzenia testamentu w formie zaszyfrowanej, gdyż zawsze istnieje ryzyko pomyłki przy jego odczytywaniu.

Przyjmuje się natomiast – mając na względzie zasadę dążenia do stwierdzania ważności testamentu (favor testamenti) – że ostatnia wola może być wyrażona za pomocą pisma obrazkowego, jeśli oczywiście takie dzieło jest możliwe do zinterpretowania. Testament nieczytelny będzie co prawda uznany za ważny, ale okaże się nieskuteczny (niemożliwy do wykonania).

Nasza skuteczna windykacja długów pomogła wielu przedsiębiorcom odzyskać płynność finansową.

Ustawa nie określa procedury tworzenia testamentu własnoręcznego. Można więc to zrobić w dowolnym czasie oraz miejscu. Nie jest potrzebny również udział świadków, a co za tym idzie dokument może być sporządzony w samotności i następnie ukryty. W tym miejscu ujawnia się więc główna wada testamentu własnoręcznego – jeśli spadkodawca o to nie zadba, być może nigdy nie zostanie on odnaleziony. Drugim istotnym minusem jest łatwość popełnienia błędu, który będzie skutkował nieważnością testamentu. Jego treść i forma nie jest bowiem przez nikogo sprawdzana.

Testament notarialny

Powyższych wad całkowicie pozbawiony jest testament notarialny. Pewność co do spełnienia wszystkich wymogów formalnych to jego największa zaleta. Rolą testatora jest tutaj wyłącznie wyraźne i jednoznaczne wyrażenie woli bez konieczności zwracania uwagi na technikalia. Oczywiście nie da się całkowicie wykluczyć nieważności takiego testamentu, gdyż notariusz również może popełnić błąd. W takim wypadku ponosi on jednak odpowiedzialność odszkodowawczą wobec spadkobierców.

Wszystkie te ułatwienia mają jednak swoją cenę, a konkretnie taksę notarialną. Wadą tego rozwiązania jest więc konieczność zapłaty wynagrodzenia za podjęcie czynności przez notariusza. Całe szczęście nie jest ono wysokie – waha się obecnie w granicach od 50 zł do 200 zł.

Skorzystanie przez spadkodawcę z formy notarialnej to również dobra wiadomość dla spadkobierców. Mianowicie, testament do chwili otwarcia spadku przechowywany jest przez notariusza. Jeśli ten poweźmie informację o śmierci testatora, przekazuje ją zainteresowanym. Nie ma więc obawy, że testament nie zostanie odnaleziony.

Ponadto, akt notarialny ma formę dokumentu urzędowego, a więc stanowi dowód tego, co w nim zawarto. Dzięki temu trudniej jest podważyć jego treść, w szczególności za pomocą zeznań świadków.

Warto również zwrócić uwagę, że testament notarialny jest dobrą opcją dla spadkodawców, którzy z różnych względów nie są w stanie sporządzić dokumentu własnoręcznie. Co ważne, wizyta w kancelarii nie zawsze jest konieczna. Notariusz może w wyjątkowych wypadkach udać się do domu spadkodawcy, szpitala czy w inne umówione miejsce.

Specjalizujemy się w rozwiązywaniu trudnych spraw karnych dla firm, zapewniając kompleksową ochronę prawna naszym klientom.

Testament allograficzny

Ostatni z testamentów zwykłych to forma raczej rzadko występująca w praktyce. Do skutecznego wyrażenia woli wymagane jest bowiem zaangażowanie trzech osób. Dwie z nich to świadkowie, natomiast trzecia to urzędnik, którym może być:

• wójt,
• burmistrz,
• prezydent miasta,
• starosta,
• marszałek województwa,
• sekretarz powiatu albo gminy,
• kierownik urzędu stanu cywilnego.

Roli urzędnika ani świadka nie może natomiast nigdy pełnić osoba, która:

• nie posiada zdolności do czynności prawnej,
• jest niewidoma, głucha lub niema,
• nie może czytać i pisać,
• nie włada językiem, w którym spadkodawca sporządza testament,
• jest skazana prawomocnym wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania,
• jest uwzględniona w testamencie.
• jest małżonkiem, krewnym lub powinowatym pierwszego i drugiego stopnia osoby uwzględnionej w testamencie,
• pozostaje w stosunku przysposobienia z osobą uwzględnioną w testamencie.

Oświadczenie woli spadkodawcy ma formę ustną, jednak jest ono następnie wciągane przez urzędnika do protokołu opatrzonego datą jego sporządzenia. Testament nie jest więc ustny, gdyż ostatecznie przybiera formę pisemną.  Dokument ten powinien być odczytany i podpisany przez spadkodawcę oraz świadków. Ten pierwszy – jeśli istnieją ku temu istotne przeszkody – może nie składać podpisu. Fakt ten musi być jednak odnotowany w protokole. Teoretycznie więc osoby niepełnosprawne mogą skorzystać z tej formy. Ustawodawca wyłącza jednak z tego kręgu osoby głuche, nieme oraz głuchonieme.

Teoretycznie ta forma testowania powinna być bezpieczna. Wszystko dzięki obecności urzędnika, który czuwa nad prawidłowym przebiegiem całej procedury. W praktyce niestety wiele testamentów allograficznych jest kwestionowanych. Przedstawiciele władzy samorządowej nie okazują się bowiem tak przygotowani merytorycznie jak notariusze. Jeśli zostanie im udowodniona wina, odpowiedzialnością wobec poszkodowanych spadkobierców zostaje obarczony Skarb Państwa.

Testamenty szczególne

Ustawodawca wśród testamentów szczególnych wyróżnia:

• testament ustny,
• testament podróżny,
• testament wojskowy.

Testamenty szczególne – testament ustny

O ile testament zwykły może być sporządzony zawsze, o tyle ze szczególnej formy testowania można skorzystać jedynie w wyjątkowych warunkach. Dla testamentu ustnego będzie to:

• obawa rychłej śmierci,
• niemożność zachowania formy pisemnej,
• bardzo utrudniony dostęp do formy pisemnej.

Jak sama nazwa wskazuje, tego rodzaju testament przyjmuje formę ustną. Oświadczenie jest składane w obecności co najmniej trzech świadków. W przeciwieństwie do podobnego testamentu allograficznego, w tym przypadku nie jest konieczne sporządzenie i podpisanie protokołu w miejscu oraz czasie złożenia oświadczenia przez testatora.

Treść testamentu powinna być jednak stwierdzona poprzez spisanie ostatniej woli przez świadka albo osobę trzecią w terminie roku od dnia jej wyrażenia. W dokumencie należy podać miejsce i datę jego sporządzenia oraz miejsce i datę testowania. Konieczne jest również złożenie podpisów przez:

• spadkodawcę i dwóch świadków,
• trzech świadków.

Uchybienie powyższemu warunkowi nie zawsze powoduje nieważność testamentu. Pozostaje jeszcze możliwość zastępczego złożenia przez trzech świadków zgodnych zeznań przed sądem.   Jeżeli przesłuchanie jednego ze świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch z nich. Stosowną czynność procesową można dokonać najpóźniej w terminie 6 miesięcy od dnia otwarcia spadku.

Testament ustny ma charakter podobny do testamentu notarialnego oraz urzędniczego (allograficznego). Sporządza się go jednak bez udziału osoby z co najmniej teoretycznym przygotowaniem oraz wiedzą. Nie unika się więc obaw o ewentualną nieważność takiego oświadczenia.

Co więcej, są one tutaj zdecydowanie poważniejsze niż w przypadku testamentu własnoręcznego. Cała odpowiedzialność spoczywa bowiem na świadkach, którzy muszą zrozumieć wolę testatora, zapamiętać treść testamentu i przelać ją na papier z zachowaniem wszelkich warunków formalnych. Jest tu więc bardzo dużo miejsca na popełnienie rażących błędów, nawet przy zachowaniu dobrej woli.

Łatwo jest tutaj również podważyć treść testamentu. Pismo sporządzone przez świadka czy osobę trzecią nie ma bowiem charakteru dokumentu urzędowego, a więc można polemizować z jego treścią. Mimo tak istotnych wad, wiele osób korzysta z tej formy testamentu. Często wynika to z „odkładania rzeczy na później”, co prowadzi do powstania konieczności wyrażenia ostatniej woli „na łożu śmierci”. Czyli wtedy, gdy nie ma sił na sporządzenie testamentu pisemnego ani czasu, aby  poprosić o pomoc notariusza.

Testamenty szczególne – testament podróżny

Ciekawym rodzajem testamentu szczególnego jest testament podróżny. Obecnie traktować go należy raczej jako ciekawostkę. Z formy tej w praktyce zapewne skorzystają jedynie ci, którzy lubią nietypowe rozwiązania prawne. Można w uproszczeniu powiedzieć, że testament podróżny jest swoistą odmianą testamentu allograficznego.

Roli gwaranta nie pełni tutaj jednak urzędnik, lecz dowódca statku powietrznego albo morskiego (lub jego zastępca). Zainteresowany testator, a jednocześnie pasażer, wyraża ustnie swoją ostatnią wolę wobec kapitana i w obecności co najmniej dwóch świadków. Marynarz czy pilot musi następnie spisać testament oraz odczytać go. Ostatnim etapem jest złożenie podpisów przez spadkodawcę, dowódcę oraz świadków.

Co ciekawe, przesłanką sporządzenia testamentu podróżnego nie jest obawa rychłej śmierci czy brak dostępu do innych form. Wystarczy po prostu wsiąść do samolotu, poprosić dwóch świadków oraz udać się do pilota. Zaskakujące, prawda? Obecnie wydaje się to dziwne, ale w przeszłości takie rozwiązanie miało sens. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu każda daleka podróż była długa, męcząca i domyślnie wiązało się z nią niebezpieczeństwo śmierci.

Dlatego też pogarszanie się stanu zdrowia pasażerów w czasie rejsu czy lotu było na porządku dziennym. Dzisiaj takie sytuacje zdarzają się niezwykle rzadko. Trzeba jednak zauważyć, że epidemia koronawirusa dostarczyła nam konkretnego przykładu. Chodzi o statek  Diamond Princess, który okazał się jednym z pierwszych epicentrum zakażeń.

Na jego pokładzie zmarło 13 osób. Nasi rodacy nie mogliby jednak podczas tego rejsu skorzystać z omawianej instytucji kodeksu cywilnego. Znajduje ona bowiem zastosowanie jedynie do testamentów sporządzanych na pokładzie statku należącego do polskiej floty.

Testamenty szczególne – testament wojskowy

Ostatnim rodzajem testamentu szczególnego jest testament wojskowy. Instytucję tę reguluje rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 stycznia 1965 roku w sprawie testamentów wojskowych, wydane na podstawie art. 954 k.c. Zgodnie z §1 tego aktu prawnego:

Testament wojskowy może być sporządzony tylko w czasie mobilizacji lub wojny albo przebywania w niewoli.

Z tej formy wypisania testamentu skorzystać mogą wyłącznie:

• żołnierze Sił Zbrojnych pełniący czynną służbę wojskową,
• pracownicy cywilni zatrudnieni w Siłach Zbrojnych,
• osoby cywilne towarzyszące Siłom Zbrojnym, a mianowicie:
• członkowie personelu stowarzyszenia „Polski Czerwony Krzyż” i innych stowarzyszeń udzielających pomocy wojskowej służbie zdrowia,
• osoby wykonujące czynności duszpasterskie w Siłach Zbrojnych,
• członkowie służb pomocniczych i inne osoby wykonujące świadczenia osobiste na rzecz Sił Zbrojnych,
• inne osoby cywilne, jeżeli znajdują się na obszarze będącym pod wyłącznym zarządem organów wojskowych albo na jednostce pływającej Marynarki Wojennej lub na statku powietrznym należącym do Sił Zbrojnych.

Oświadczenie woli może być złożone ustnie sędziemu wojskowemu, ustnie w obecności dwóch świadków (jeśli spadkodawca może się podpisać) albo trzech świadków (jeśli nie może się podpisać) oraz ustnie przy niejednoczesnej obecności dwóch świadków (w przypadku obawy rychłej śmierci).

Treść testamentu – powołanie do dziedziczenia

Po wyborze właściwej formy przychodzi czas na wyrażenie woli przez testatora. Aby nie narazić się na zarzut nieważności ani trudności w interpretacji testamentu, należy pamiętać o kilku najistotniejszych zasadach. Najczęściej pojawiający się w praktyce błąd polega na braku zrozumienia różnicy między powołaniem do spadku a wprowadzeniem zapisów zwykłych albo windykacyjnych. Podstawowym sposobem testowania jest wskazanie jako spadkobierców określonych osób oraz określenie ich udziałów w masie spadkowej (w częściach ułamkowych). Przykładowo, spadkodawca może wskazać, że:

„Do spadku powołuję mojego syna Jana K., moją córkę Annę K. oraz moją przyjaciółkę Bożenę N. Wskazuję, że dziedziczą oni spadek po mnie w częściach równych – po 1/3 udziału w majątku spadkowym.”

Tym sposobem spadkodawca nie wskazuje konkretnych składników majątku, które mają przypaść danej osobie. Określa jedynie, jaka część ich wartości będzie przypadać konkretnemu spadkobiercy. W uproszczeniu można powiedzieć, że w powyższym przykładzie każdy ze spadkobierców otrzyma po 1/3 każdej rzeczy (wartości każdej rzecz) wchodzącej do masy spadkowej. Stosownym działem spadku zajmą się już sami zainteresowani albo – w przypadku konfliktu – sąd. W toku postępowania (polubownego albo spornego) dojdzie najpierw do ustalenia wartości całego spadku, a to na podstawie zliczenia cen rynkowych poszczególnych składników. Następnie obliczy się udział kwotowy każdej z osób. Ostatnim krokiem będzie:

• rozdzielenie między spadkobierców konkretnych przedmiotów według uznania, lecz z zachowaniem limitu wartości i z ewentualnymi spłatami, albo
• sprzedaż rzeczy i podział uzyskanej ceny według udziałów.

Ustawa przewiduje różne warianty tego rodzaju podstawowego powołania do spadku. Mianowicie, dopuszczalne jest chociażby dokonanie tzw. podstawienia. Spadkodawca może wskazać dodatkową osobę na wypadek, gdyby określony spadkobierca nie chciał albo nie mógł przyjąć spadku (art. 963 k.c.).

W kolejnym przepisie wskazano natomiast skutek zobowiązania spadkobiercy do przekazania spadku innej osobie. W takim przypadku jako powołanego do dziedziczenia traktuje się zobowiązanego. Osoba trzecia dziedziczy natomiast wtedy, gdy ten nie chce albo nie może przyjąć spadku.

Dalej trzeba zaznaczyć, że ustawowo niedopuszczalne jest powołanie do spadku z zastrzeżeniem warunku albo terminu. Co do zasady uważa się to zastrzeżenie za nieistniejące. Jeżeli jednak z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez takiego zastrzeżenia spadkobierca nie zostałby powołany, powołanie spadkobiercy jest nieważne.

Treść testamentu – zapis zwykły

W praktyce natomiast nie tak często zdarza się, że spadkodawca sporządza testament według powyższego przykładu. W wielu przypadkach chce on bowiem przekazać danemu spadkobiercy konkretne przedmioty. Skutek ten można uzyskać jedynie za pomocą tzw. zapisów, których ustawodawca przewidział dwa rodzaje – zwykły i windykacyjny. Ten pierwszy – zgodnie z art. 968 §1 k.c. – polega na zobowiązaniu spadkobiercy ustawowego albo testamentowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby.

W chwili śmierci testatora rzeczywisty odbiorca wskazanego przedmiotu nie staje się więc jego właścicielem. Po jego stronie powstaje jedynie roszczenie do spadkobiercy o wydanie tej rzeczy lub spełnienia świadczenia innego rodzaju. Co do zasady, odbiorca może żądać wykonania zapisu niezwłocznie po ogłoszeniu testamentu, chyba że co innego wynika z jego treści.

Warto również zwrócić uwagę, że zapisem obciążyć można kilku spadkobierców jednocześnie. W takim wypadku obowiązek spełnienia świadczenia obciąża ich w stosunku do udziałów (art. 971 k.c.). Ustawodawca umożliwia tworzenie „piętrowych zapisów”, to znaczy zobowiązywanie zapisobiercy do wykonywania dalszych zapisów.

Zapisem zwykłym objęta może być dowolna rzecz – zarówno oznaczona co do tożsamości, jak i co do gatunku. Przedmiotem zobowiązania spadkobiercy może być także świadczenie określonej sumy pieniędzy albo przeniesienie dowolnego prawa. Dopuszczalne jest również zobligowanie powołanego do spadku do zakupu konkretnej rzeczy indywidualnej i przeniesienia prawa własności na rzecz zapisobiercy.

Treść testamentu – zapis windykacyjny

Zobowiązanie spadkobiercy do przekazania osobie trzeciej określonej rzeczy nie jest rozwiązaniem intuicyjnym. Bardziej logiczne zdaje się proste wskazanie w testamencie, że określony przedmiot przekazuje się zapisobiercy ze skutkiem przeniesienia własności w dniu otwarcia spadku. Takie rozporządzenie testamentowe jest dopuszczalne i nosi nazwę zapisu windykacyjnego. Problem w tym, że może być on skutecznie wprowadzony jedynie do testamentu notarialnego. Co więcej, nie można nim objąć wszystkich składników majątkowych. Zgodnie z art. 9811 §2 k.c., przedmiotem zapisu windykacyjnego może być jedynie:

• rzecz oznaczona co do tożsamości;
• zbywalne prawo majątkowe;
• przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne;
• ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności;
• ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej.

Co istotne, zapis windykacyjny jest bezskuteczny, jeżeli w chwili otwarcia spadku przedmiot zapisu nie należy do spadkodawcy albo spadkodawca był zobowiązany do jego zbycia (art. 9812 k.c.). Niedopuszczalne jest również – w przeciwieństwie do zapisu zwykłego – dokonanie rozporządzenia pod warunkiem i z zastrzeżeniem terminu. Jeśli takie rozwiązanie zostanie jednak wprowadzone, uznaje się, że spadkodawca dokonał zapisu zwykłego.

Treść testamentu – polecenie

Obok zapisów spadkodawca może również wprowadzić do testamentu tzw. polecenie. Jest to również konkretne zarządzenie, jednakże nie czyni ono nikogo wierzycielem. Może być wydane wobec powołanego do spadku albo zapisobiercy. Oznacza to, że w zamian za zobowiązanie do wykonania polecenia taka osoba otrzyma przynajmniej część majątku spadkowego.

Polecenie nakłada na obciążonego obowiązek określonego działania (np. dokonania kremacji zwłok spadkodawcy) lub zaniechania (np. wstrzymania się ze sprzedażą domu). Polecenie może leżeć w interesie obciążonego, osoby trzeciej, w interesie społecznym czy też w interesie spadkodawcy.

Może mieć zarówno charakter majątkowy, jak i niemajątkowy. Polecenie nie powoduje powstania stosunku zobowiązaniowego. Tworzy ono jednak pewien obowiązek prawnie egzekwowalny. Jego wykonania na drodze sądowej może żądać ściśle określony krąg podmiotów, mianowicie – każdy ze spadkobierców, jak również wykonawca testamentu, chyba że polecenie ma wyłącznie na celu korzyść obciążonego poleceniem. Jeżeli polecenie ma na względzie interes społeczny, wykonania go może żądać także właściwy organ państwowy.

Treść testamentu a wola spadkodawcy

Dzięki zapoznaniu się z omawianym zasadami można sporządzić „książkowy” testament. Warto jednak pamiętać, że nie zawsze literalna treść oświadczenia woli będzie odpowiadała idealnie wymaganiom ustawowym. Często zdarza się chociażby, że spadkodawcy wprowadzają do testamentów własnoręcznych rozrządzenia o charakterze zapisu windykacyjnego, co jest niedopuszczalne.

Warto jednak znać mechanizmy rządzące prawem spadkowym, aby ograniczyć ewentualne wątpliwości, z którymi mogą borykać się osoby powołane do spadku. Podsumowując, trzeba w szczególności pamiętać, że:

• podstawowym sposobem testowania jest powołanie konkretnych osób do całego spadku, ze wskazaniem ułamkowego udziału w majątku,
• w testamencie innym niż notarialny można zapisać danej osobie konkretny przedmiot tylko poprzez zobowiązanie spadkobiercy (osoby powołanej do całego spadku) do jego wydania,
• przekazanie danej osobie konkretnego składnika majątkowego z bezpośrednim skutkiem na dzień śmierci może nastąpić jedynie w testamencie notarialnym,
• w testamencie każdego rodzaju można zobligować konkretną osobę do konkretnego działania lub zaniechania, które nie polega jednak na przeniesieniu własności rzeczy czy prawa.

W takiej sytuacji konieczne jest zawsze dokonanie wykładni oświadczenia woli. Jeśli testator rzeczywiście chciał przekazać określony przedmiot danej osobie, lecz jedynie popełnił błąd formułując zapis, można uznać rozporządzenie za ważne. Inny niż wpisany – czyli zgodny z ustawą – będzie jedynie sposób jego realizacji. Nie liczy się bowiem dokładna treść testamentu, lecz zawsze wola spadkodawcy rozumiana zgodnie z przepisami prawa. Jeśli da się ją skutecznie wyinterpretować, wszystko jest w porządku.